Wydawnictwo Genesis, Gdańsk

 

 1. Wychowanie w okresie od 14-21 roku życia musi mieć na względzie przede wszystkim wolę, która uwalnia się wraz z dojrzewaniem i którą wychowanie powinno pomóc człowiekowi opanować.

 

 2. Gdy człowiek realizuje wrodzone dążenie do całościowości (przejawiające się np. w formie uczenia się przez całe życie), to wychodzi od swoich specyficznych, dających się zaobserwować zdolności. Dlatego w pedagogice należy podążać różnymi drogami, aby przezwyciężyć jednostronność rozwoju danej osoby. Pedagogika wieku dojrzewania musi ten fakt uwzględniać - także wtedy, gdy chodzi o kształt całej szkoły.

 

 3. Program nauczania musi uwzględniać fakt, że rytm życia duszy domaga się oscylowania między biegunem rozpatrywania (poznania) a biegunem kształtowania w działaniu praktycznym.

 

 4. W procesie zadomawiania się we współczesnym świecie młody człowiek nie powinien się wzdragać przed konfrontacją ze zjawiskami negatywnymi w otaczającym go świecie. Dorosły człowiek powinien mu towarzyszyć właśnie wtedy, gdy przychodzi mu się z nimi zmierzyć. 5. Pierwsza pomoc w przezwyciężeniu kryzysu dojrzewania pochodzi z celowego rozplanowania zajęć lekcyjnych w klasach VI-VIII. Należy więc na nowo zweryfikować i rozplanować jego koncepcję. Książka ta jest kopalnią wiedzy dla wychowawców i pedagogów.

 

 

Narastająca fala problemów w szkolnictwie państwowym sprawia, że wzrasta zainteresowanie reformami w pedagogice. Do szkół z nurtu reformy należą także szkoły i przedszkola waldorfskie, działające według zasad pedagogiki Rudolfa Steinera, która, dając nowe uzasadnienie filozoficzne, przypisuje znaczące miejsce uczeniu się z wykorzystaniem wszystkich zmysłów, uczeniu się poprzez sztukę i pracę rękoma, uczeniu się z wykorzystaniem nie tylko matematyczno-logicznych uzdolnień, człowieka, lecz wszystkich jego "inteligencji". Przede wszystkim jednak wychodzi z założenia, że wychowawcy i nauczyciele nie są uprawnieni do tego, by determinować kierunek rozwoju młodych ludzi. "Nie należy pytać - pisze Rudolf Steiner w 1919 r. - co człowiek powinien umieć i wiedzieć zgodnie z wymaganiami istniejącego porządku społecznego, lecz: Jakie są predyspozycje człowieka i co można w nim rozwinąć". Zawarty w tej książce tzw. Kurs Bożonarodzeniowy jest najobszerniejszym i - według Steinera - najważniejszym spośród wszystkich jego kursów pedagogicznych. Zawiera idee z zakresu fizjologii i psychologii dziecka i młodego człowieka. Przedstawiona tu pedagogika polega na oparciu wychowania i nauczania na antropologii pedagogicznej, a także na rozwijaniu nowej wiedzy, która na wszystkich poziomach stwarza dziecku przestrzeń rozwojową i żywo przeciwdziała coraz powszechniejszemu dzisiaj zawężeniu środków pedagogicznych i uznawaniu jedynie względów czysto utylitarnych.

 

 

 

 

Książka ta zawiera cykl wykładów, które uchodzą dzisiaj za podstawową prezentację duchowo zorientowanej antropologii Rudolfa Steinera. Wykłady te mogą być czytane na różne sposoby. Życzliwie nastawiony laik może rozpoznać w nich dokument genialnej intuicji autora. Z lektury tej może także wyłonić się ogólny obraz założeń pedagogiki waldorfskiej. Jednak dla tych, którzy są zorientowani w antropozofii, zajmowanie się Ogólną wiedzą o człowieku stanowi drogę ćwiczeń medytacyjnych w sensie antropozoficznie zorientowanego samowychowania. Przekład tego wydania jest gruntownie przerobioną, poprawioną i udoskonaloną wersją tłumaczenia sprzed 10 lat. Można nawet powiedzieć, że miejscami jest to zupełnie nowe tłumaczenie. Jego podstawą był tekst najnowszego wydania niemieckiego z 1992 roku, w którym, w porównaniu z poprzednimi wydaniami, wprowadzono wiele korektur, uzupełnień i poprawek, które zaznaczone są w przypisach. Obecne wydanie wzbogacone zostało poza tym o dwa nowe teksty oraz znacznie rozszerzone przypisy.

 

 

 

Poruszane w tej książce zagadnienia dotyczą wielu aspektów wychowania i nauczania, ale przede wszystkim szeroko omawiają ukształtowanie i sposób prowadzenia lekcji. Istota nauczania powinna polegać na przekazaniu dziecku czegoś żywego, a nie tylko pewnych wyobrażeń i umiejętności. Aby to było możliwe nauczyciel musi poznać naturę człowieka i jej rozwój. Musi np. wiedzieć, na czym polega proces zapamiętywania i przypominania sobie, musi zdawać sobie sprawę, czym jest sen i jaką rolę odgrywa on w życiu dziecka. Podobnie też musi wiedzieć, jak uzdrawiającą rolę w nauczaniu odgrywa śmiech. I właśnie takim - i oczywiście jeszcze wielu innym - zagadnieniom poświęcona jest ta książka. Szczególny nacisk kładzie autor na okres dojrzewania. Omawia procesy zachodzące w duszy dorastających dzieci, zwraca uwagę na różnice w przeżywaniu tych zmian przez chłopców i dziewczęta. Omawia też różne aspekty współczesnego życia, które wpływają na wychowanie młodzieży.

 

 

 Na treść niniejszej książki składają się rozważania w formie seminaryjnej, w których R. Steiner wraz z przyszłymi nauczycielami pierwszej szkoły waldorfskiej omawiał praktyczną stronę różnych obszarów nauczania, sposoby rozwiązywania problemów, jak również stawiał nauczycielom określone zadania do rozwiązania. Tematem, któremu poświęconych jest kilka pierwszych spotkań, jest nauka o temperamentach, którapomaga nauczycielowi być "artystą" wychowania i nauczania. Książka zawiera ważne wskazówki i uwagi dotyczące podejścia do lektur w szkole waldorfskiej. Szeroko omawiana jest też dydaktyka nauczania przyrody,zwłaszcza początków nauczania botaniki. Rozważania te pokazują, jak bardzo ważne jest, aby umożliwić uczniom postrzeganie i rozumienie zjawisk przyrody w związku z porządkiem stworzenia. Pedagogiczny i praktyczny geniusz Steinera dał o sobie znać w pedagogicznych "pracach domowych", które zadawał uczestnikom kursu każdorazowo na następny dzień. Jak radzić sobie z tym czy z owym problemem dotyczącym dyscypliny? Jak pomóc uczniowi odpychanemu przez klasę? Jak postępować z dziećmi, które są zbyt "grzeczne", a jak z tymi, dla których nauczyciel staje się obiektem marzeń? Co robić, kiedy całe grupy dzieci wykazują wyraźne braki pod względem wiedzy? Książka ta jest bardzo ważną pozycją dla wychowawców i pedagogów.

 

 

 Cykl wykładów Rudolfa Steinera przeznaczony przede wszystkim dla nauczycieli i pedagogów, ale również dla tych wszystkich, którzy pragną lepiej zrozumieć rozwój dorastającego dziecka i problemy związane z nauczaniem. Autor ukazuje, jak człowiek w okresie swojego dzieciństwa sam stawia zadania swojemu wychowawcy i nauczycielowi. A prawidłowe rozwiązanie tych problemów możliwe jest tylko wtedy, gdy nauczyciel zna odpowiednie prawa duchowego rozwoju człowieka. Jest to kolejna pozycja z cyklu wykładów poświęconych pedagogice waldorfskiej.

 

 

 

 

Jest to cykl wykładów wygłoszonych przez Steinera w Oxfordzie. Poświęcone są one pedagogice waldorfskiej. Steiner rozpoczyna od przedstawienia duchowego podłoża wychowania. Przedstawiając trzy pierwsze siedmioletnie okresy życia w rozwoju człowieka, wskazuje, jak w każdym z tych okresów dziecko oczekuje od swoich nauczycieli i wychowawców innego sposobu prowadzenia lekcji, a co za tym idzie, innego rodzaju pedagogicznych umiejętności i predyspozycji wewnętrznych. Wykłady te omawiają drogi rozwoju duchowego, ale niosą również cenny materiał dotyczący praktycznych aspektów pedagogiki waldorfskiej. Wychodząc od idei trójczłonowości, Steiner omawia wiele konkretnych zagadnień związanych z trzema pierwszymi siedmioletnimi okresami rozwoju dziecka. Jego wskazówki idą równolegle w dwóch kierunkach, jedne dotyczą potrzeb rozwojowych dziecka i odpowiednich do tego sposobów postępowania z nim, drugie odnoszą się bezpośrednio do nauczyciela, do jego umiejętności pedagogicznych, a także do jego światopoglądu i jego postawy uczuciowo-moralnej. Wśród tych rozważań pedagogicznych znajdziemy też wykład zajmujący się samą szkołą waldorfska, jej życiem i organizacją.

 

 

Są to piękne opowiadania dla dzieci na okres od początku adwentu aż do Święta Trzech Króli. Autor opowiada o wędrówce trzech królów, którzy, podążając za Gwiazdą Betlejemską, poszukują boskiego Dziecięcia. Książka zawiera też ciekawie opowiedzianą historię czwartego króla, który wyrusza ich śladem, aby złożyć hołd nowonarodzonemu Jezusowi. Jakob Streit w swoich opowiadaniach, które napisane są językiem przystępnym nawet dla małych dzieci, zawarł wiele ezoterycznych tajemnic. Książka zawiera bardzo ciekawe ilustracje, których autorem jest Assja Turgenieff.